حضرت علی ( ع ) نخستین فرزند خانواده هاشمی است که پدر و مادر او هر دو فرزند هاشم اند . پدرش ابوطالب فرزند عبدالمطلب فرزند هاشم بن عبدمناف است ومادر اوفاطمه دختراسد فرزند هاشم بن عبدمناف می باشد.خاندان هاشمی از لحاخ فضائل اخلاقی وصفات عالیه انسانی درقبیله قریش و این طایفه درطوایف عرب،زبانزد خاص وعام بوده است.فتوت ، مروت، شجاعت و بسیاری از فضایل دیگراختصاص به بنی هاشم داشته است.یک از این فضیلتها در مرتبه عالی در وجود مبارک حضرت علی(ع) موجود بوده است.فاطمه دختر اسد به هنگام درد زایمان راه مسجدالحرام را در پیش گرفت و خود را به دیوار کعبه نزدیک ساخت و چنین گفت : خداوندا ! به تو و پیامبران و کتابهایی که از طرف تو نازل شده اند و نیز به سخن جدم ابراهیم سازنده این خانه ایمان راسخ دارم . پرودگارا ! به پاس احترام کسی که این خانه را ساخت ، و به حق کودکی که در رحم من است ، تولد این کودک را بر من آسان فرما ! لحظه ای نگذشت که دیوار جنوب شرقی کعبه در برابر دیدگان عباس بن عبدالمطلب و یزید بن تعف شکافته شد . فاطمه وارد کعبه شد،و دیوار به هم پیوست.فاطمه تا سه روز در شریفترین مکان گیتی مهمان خدا بود.و نوزادخویش سه روز پس از سیزدهم رجب سی ام عام الفیل فاطمه را به دنیا آورد.دختر اسد ازهمان شکاف دیوار که دوباره گشوده شده بود بیرون آمد و گفت :  پیامی از غیب شنیدم که نامش را علی بگذار.

دوران کودکی:

حضرت علی(ع) تا سه سالگی نزد پدر و مادرش پسر برد و از آنجا که خداوند می خواست ایشان به کمالات بیشتری نائل آید ، پیامبر اکرم(ص) وی را از بدو تولد تحت تربیت غیر مستقیم خود قرار داد .تا آنکه،خشکسالی عجیبی درمکه واقع شد.ابوطالب عموی پیامبر،با چند فرزند با هزینه سنگین زندگی روبرو شد.رسول اکرم(ص) با مشورت عموی خود عباس توافق کردند که هر یک از آنان فرزندی از ابوطالب را به نزد خود ببرند تا گشایشی در کار ابوطالب باشد.عباس،جعفر راو پیامبر(ص)،(5)علی(ع)را به خانه خود بردند.به این طریق حضرت علی(ع) به طور کامل درکنار پیامبرقرار گرفت.علی(ع)آنچنان با پیامبر(ص)همراه بود،حتی هرگاه پیامبراز شهرخارج می شدوبه کوه وبیابان میرفت اورانیزهمراه خودمی برد.بعثت پیامبر(ص)و حضرت علی ( ع ) شکی نیست که سبقت در کارهای خیر نوعی امتیاز و فضیلت است.وخداوند در آیات بسیاری بندگانش رابه انجام آنها،وسبقت گرفتن بر یکدیگردعوت فرموده است.از فضایل حضرت علی(ع)است که اونخستین فرد ایمان آورنده به پیامبر(ص)باشند.ابن ابی الحدید در این باره می گوید:بدان که درمیان اکابر و بزرگان و متکلمین گروه معتزله اختلافی نیست که علی بن ابیطالب نخستین فردی است که به اسلام ایمان آورده وپیامبر خدا را تایید کرده است.

حضرت علی ( ع ) نخستین یاور پیامبر ( ص ):

 پس از وحی خدا و برگزیده شدن حضرت محمد(ص) به پیامبری و سه سال دعوت مخفیانه، سرانجام پیک وحی فرا رسید و فرمان دعوت همگانی داده شد.در این میان تنها حضرت علی (ع)مجری طرحهای پیامبر(ص)در دعوت الهیش و تنها همراه و دلسوز آن حضرت در ضیافتی بود که وی برای آشناکردن خویشاوندانش با اسلام و دعوتشان به دین خدا ترتیب داد.در همین ضیافت پیامبر(ص)از حاضران سؤال کرد:چه کسی از شما مرا در این راه کمک می کند تا برادرو وصی و نماینده من در میان شما باشد؟فقط علی(ع)پاسخ داد:ای پیامبرخدا!من تورادراین راه یاری میکنم پیامبر(ص)بعدازسه بارتکرارسؤال وشنیدن همان جواب فرمود:ای خویشاوندان وبستگان من،بدانید که علی(ع)برادرووصی وخلیفه پس ازمن درمیان شماست.از افتخارات دیگر حضرت علی(ع)این است که با شجاعت کامل برای خنثی کردن توطئه مشرکان مبنی برقتل رسول خدا (ص)دربسترایشان خوابیدوزمینه هجرت پیامبر(ص)راآماده ساخت.

حضرت علی ( ع ) بعد از هجرت:

 بعد از هجرت حضرت علی(ع)وپیامبر(ص)به مدینه دو نمونه از فضایل علی(ع)رابیان مینمائیم:1- جانبازی و فداکاری در میدان جهاد:حضوروی در26غزوه از27غزوه پیامبر(ص)و شرکت درسریه های مختلف از افتخارات و فضایل آنحضرت است.2-ضبط و کتابت وحی (قرآن)کتابت وحی و تنظیم بسیاری ازاسناد تاریخی وسیاسی ونوشتن نامه های تبلیغی ودعوتی ازکارهای حساس و پرارج امام(ع)بود.ایشان آیات قرآن چه مکی وچه مدنی،راضبط می کرد.بهمین علت است که وی را ازکاتبان وحی وحافظان قرآن بشمارمیآورند.در این دوران بود که پیامبر(ص) فرمان اخوت و برادری مسلمانان را صادر فرمود و با حضرت علی(ع)پیمان برادری و اخوت بست وبه حضرت علی(ع)فرمود:توبرادرمن دراین جهان وسرای دیگر هستی.به خدایی که مرابحق برانگیخته است...تورا به برادری خودانتخاب میکنم،اخوتی که دامنه آن هر دو جهان را فرا گیرد.حضرت علی(ع)داماد رسول اکرم(ص)عمروابوبکربامشورت با سعدمعاذرئیس قبیله اوس دریافتند جز علی(ع)کسی شایستگی زهرا(س)راندارد.لذا هنگامی که علی(ع)درمیان نخلهای باغ یکی از انصار مشغول آبیاری بود موضوع را با ایشان در میان نهادند وایشان فرمود:دختر پیامبر(ص)مورد میل وعلاقه من است.وبسوی خانه رسول به راه افتاد.وقتی بحضوررسول اکرم(ص)رسید،عظمت محضرپیامبر(ص)مانع ازآن شد که سخنی بگوید،تااینکه رسول اکرم(ص)علت رجوع ایشان راجویاشدوحضرت علی(ع)با تکیه به فضایل وتقواوسوابق درخشان خود دراسلام فرمود:آیا صلاح می دانید که فاطمه رادرعقد من درآورید؟پس  ازموافقت حضرت زهرا(س)آن حضرت به دامادی رسول اکرم(ص)نائل آمدند.

 غدیر خم:

 پیامبر(ص)بعد ازاتمام مراسم حج در آخرین سال عمر پربرکتش درراه برگشت در محلی به نام غدیرخم در نزدیکی جحفه دستور توقف داد، زیرا پیک وحی فرمان داده بود که پیامبر (ص)باید رسالتش را به اتمام  برساند.پس ازنمازظهرپیامبر(ص)بربالای منبری ازجهازشتران رفت وفرمود:ای مردم!نزدیک است که من دعوت حق را لبیک گویم وازمیان شمابروم درباره من چه فکر میکنید؟مردم گفتند:گواهی میدهیم که تو آیین خداراتبلیغ میکردی پیامبرفرمود:آیا شماگواهی نمیدهید که جزخدای یگانه،خدایی نیست ومحمد بنده خداوپیامبراوست؟مردم گفتند:آری،گواهی میدهیم.سپس پیامبر(ص)دست حضرت علی(ع)را بالا گرفت وفرمود:ای مردم!درنزدمؤمنان سزاوارترازخودشان کیست؟مردم گفتند:خداوندوپیامبراوبهترمیدانند.سپس پیامبرفرموند:ای مردم!هرکس من مولا و رهبر او هستم،علی هم مولا و رهبراوست.واین جمله را سه بارتکرار فرمودند.بعد مردم این انتخاب رابه حضرت علی(ع)تبریک گفتندوبا وی بیعت نمودند.

 حضرت علی ( ع ) بعد از رحلت رسول اکرم ( ص ):

 پس از رحلت رسول اکرم(ص)به علت شرایط خاصی که بوجود آمده بود،حضرت علی(ع)از صحنه اجتماع کناره گرفت و سکوت اختیارکرد.نه در جهادی شرکت می کرد و نه دراجتماع بطوررسمی سخن میگفت.شمشیردرنیام کردوبه وظایف فردی وسازندگی افراد میپرداخت. فعالیتهای امام دراین دوران به طورخلاصه اینگونه است:1-عبادت خدا آنهم در شان حضرت علی(ع)2-تفسیرقرآن وحل مسائل دینی و فتوای حکم حوادثی که در طول23سال زندگی پیامبر (ص)مشابه نداشت.3-پاسخ به پرسشهای دانشمندان ملل و شهرهای دیگر 4-بیان حکم بسیاری ازرویدادهای نوظهور که دراسلام سابقه نداشت5-حل مسائل هنگامی که دستگاه خلافت در مسائل سیاسی و پاره ای ازمشکلات بابن بست روبرو میشد.6-تربیت وپرورش گروهی که از ضمیر پاک وروح آماده،برای سیروسلوک برخوردارهستند7-کاروکوشش برای تامین زندگی بسیاری از بینوایان و درماندگان تا آنجا که با دست خویش باغ احداث میکرد و قنات استخراج مینمودوسپس آنهارا درراه خدا وقف می نمود.

 خلافت حضرت علی ( ع ):

 درزمان خلافت حضرت علی(ع)جنگهای فراوانی رخ دادازجمله صفین،جمل ونهروان که هر یک پیامدهای خاصی به دنبال داشت .شهادت امام علی(ع):بعدازجنگ نهروان و سرکوب خوارج برخی از خوارج از جمله عبدالرحمان بن ملجم مرادی،وبرک بن عبدالله تمیمی  وعمروبن بکر تمیمی دریکی ازشبهاگردهم آمدندواوضاع آنروزوخونریزیهاوجنگهای داخلی رابررسی کردندو ازنهروان وکشتگان خود یادکردندوسرانجام به این نتیجه رسیدند که باعث این خونریزی وبرادرکشی حضرت علی(ع)ومعاویه وعمروعاص است.واگراین سه نفرازمیان برداشته شوند،مسلمانان تکلیف خود راخواهنددانست.سپس باهم پیمان بستند که هریک ازآنان متعهد کشتن یکی ازسه نفرگردد.ابن ملجم متعهد قتل امام علی(ع)شدودرشب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفردرمسجد کوفه نشستند.آن شب حضرت علی(ع)در خانه دخترش مهمان بودندوازواقعه صبح باخبربودند،وقتی موضوع رابادخترش درمیان نهاد،ام کلثوم گفت:فردا جعده را به مسجد بفرستید.حضرت علی(ع)فرمود:از قضای الهی نمی توان گریخت.آنگاه کمربند خودرامحکم بست ودرحالیکه این دوبیت رازمزمه میکرد عازم مسجد شد.کمرخودرابرای مرگ محکم ببند، زیرامرگ توراملاقات خواهدکرد.و از مرگ، آنگاه که به سرای تو درآید.جزع وفریاد مکن ابن ملجم،درحالیکه حضرت علی(ع)درسجده بودند،ضربتی برفرق مبارک خون ازسرحضرتش در محراب جاری شدو محاسن آن حضرت وارد ساخت.شریفش را رنگین کرد.در این حال آن حضرت فرمود:فزت و رب الکعبه به خدای کعبه سوگند که رستگار شدم سپس آیه 55سوره طه راتلاوت فرمود:شماراازخاک آفریدیم ودرآن بازتان می گردانیم و بار دیگر از آن بیرونتان میآوریم.حضرت علی(ع)در واپسین لحظات زندگی نیز به فکر صلاح وسعادت مردم بودوبه فرزندان و بستگان و تمام مسلمانان چنین وصیت فرمود:شمارابه پرهیزکاری سفارش میکنم وبه اینکه کارهای خود را منظم کنید واینکه همواره درفکراصلاح بین مسلمانان باشید.یتیمان را فراموش نکنید،حقوق همسایگان رامراعات کنید.قرآن رابرنامه ی عملی خود قراردهید.نمازرا بسیارگرامی بدارید که ستون دین شماست.حضرت علی(ع)در21ماه رمضان به شهادت رسیدو درنجف اشرف به خاک سپرده شد،ومزارش میعادگاه عاشقان حق و حقیقت شد.